Cyclisch leven

Waarom vieren we nieuwjaar eigenlijk op 1 januari? En wie heeft onze kalender uitgevonden? Hoe komt het dat oktober de tiende maand is in plaats van de achtste? Octo is toch het Latijnse woord voor acht?

Laten we eerst even beginnen aan het begin.

Ongeveer tien jaar geleden zijn er tijdens opgravingen in Schotland twaalf in een rots uitgehouwen kuilen ontdekt. De holtes liggen in een boog naast elkaar en de binnenste gaten zijn dieper dan de buitenste. Elke kuil zou een maand van de zonnecyclus weerspiegelen. De gebogen opstelling van de kuilen en de verschillende dieptes symboliseren de maancyclus. De holtes werden volgens de archeologen 10.000 jaar geleden uitgehouwen. We mogen ze beschouwen als de oudste kalender ter wereld.

Een paar duizend jaar later ontwikkelden de Maya's aan de hand van de sterren een eigen kalender. Ze telden de tijd aan de hand van kringlopen. Ze hebben voor deze kringlopen wel 17 verschillende kalenders ontwikkeld. Eén van de meest gekende is waarschijnlijk de religieuze kalender of de Tzolkin. De Maya's waren een heel wijs volk. Er wordt vandaag de dag nog vaak gekeken naar de Tzolkin kalender om meer inzicht te krijgen in de cycli van het leven.

Ook in het oude Egypte hadden ze nood aan een kalender. Omdat de oude Egyptenaren aan landbouw deden hadden ze nood aan een nauwkeurige tijdsbepaling. Ze kozen ervoor om een jaar uit exact 365 dagen te laten bestaan.

De kalender zoals wij hem kennen kent zijn oorsprong echter in het oude Rome. Deze is net zoals de kalender van de oude Egyptenaren gebaseerd op de standen van de maan. 1 jaar deelden ze aanvankelijk op in 10 maanden en lieten ze beginnen op 1 maart in plaats van op 1 januari, vernoemd naar de god Mars van de oorlog. Je kan dit nog zien aan de namen van de laatste maanden van het jaar: september (septem=zeven), oktober (octo=acht), november (novem=negen) en december (decem=tien). De maanden januari en februari werden pas later toegevoegd door de Romeinse koning Numa Pompilius. Januari vernoemde hij naar de god Janus. Janus had twee gezichten en kijkt in twee verschillende richtingen. Daarom stond hij volgens koning Numa Pompilius symbool voor een nieuw begin.

Een paar eeuwen later past de Romeinse heerser Julius Caesar de kalender opnieuw aan omdat deze nog steeds niet gelijk loopt met de seizoenen. Hij baseert zich hiervoor niet langer op de maan, maar op de zon. Hij vernoemt deze kalender naar zichzelf 'De Juliaanse Kalender'.

Op het einde van de zestiende eeuw stapte men echter over op de Gregoriaanse kalender, genoemd naar Paus Gregorius XIII. Deze kalender was nog net ietsje nauwkeuriger dan de Juliaanse. Sindsdien gebruiken de meeste landen tot op de dag van vandaag de Gregoriaanse kalender. Maar is het wel verstandig om overal ter wereld dezelfde kalender te gebruiken? Want in de andere helft van de wereld vallen de zomermaanden van december tot februari en de wintermaanden van juni tot augustus.

Alles in ons universum verloopt cyclisch of in een kringloop. Kijk maar naar de natuur, de planeten of zelfs de cellen in ons lichaam. Net zoals de Maya's was er nog een volk dat hun inspiratie haalde uit de kringlopen van de natuur en de kosmos, dat waren de Kelten. De Keltische stammen leefden in het begin van de jaartelling op verschillende plaatsen in Midden-Europa en de Balkan. De Kelten verbonden hun jaarfeesten aan deze  ritmes van de natuur. Zo ontstond het Keltisch jaarwiel. Deze seizoenskalender symboliseert de hele cyclus van de natuur. Omdat de Kelten leefden in onze gebieden zou het voor ons dus het meest logisch zijn om te leven volgens deze kalender. 

Samhain viert de eerste vorst

Yule viert de langste nacht

Imbolc viert het ontluiken van het eerste groen

Ostara viert de lente-equinox

Beltane viert het bloeien van de meidoorn

Litha viert de langste dag

Lughnasadh viert  de eerste graanoogst

Mabon viert de herfstequinox

 

Binnenkort kunnen we ons weer klaar maken om Imbolc te vieren. Normaal wordt dit feest in het begin van februari gevierd. Het kan echter in onze regio dan nog flink vriezen waardoor het ontluiken van het eerste groen nog niet aan de orde is. Toch springen er in mijn tuin dan hier en daar al krokusjes naar boven en is het misschien toch een mooie periode om de einde van de wintertijd te vieren. De bekendste heks van de lage landen Lunadea legt op haar website heel mooi de essentie van Imbolc uit. Wil je meer te weten komen over het Keltische jaarwiel dan kan je het boek lezen van Fiona Cook 'The wheel of the year'. Het boek is vooral geschikt voor jonge lezers en is prachtig geïllustreerd door Jessica Roux. Helaas is het enkel nog maar te verkrijgen in het Engels. Maar wie weet zijn er mama's, papa's, oma's of opa's die deze prachtige meditaties, rituelen en knutselopdrachten graag vertalen voor hun (klein)kinderen.

Laat ons vooral weten welke kalender jullie voorkeur heeft en wij wensen jullie nogmaals een heerlijke start van het nieuwe jaar.

Liefs, Shelley

geschreven op 16 januari 2024